«Ο Καρυοθραύστης» της Λυρικής

            Μας μπέρδεψε ο Ρενάτο Τζανέλλα με την καινοτόμο χορογραφία του στον «Καρυοθραύστη», που ανέβασε το Μπαλέτο της Λυρικής στις 24 Νοεμβρίου σηματοδοτώντας τα επερχόμενα Χριστούγεννα και θα κρατήσει έως τις 28 Δεκεμβρίου. Και το μπέρδεμα βέβαια συνίσταται κυρίως στις αλλαγές του λιμπρέτου όπου η μικρή ηρωίδα η Κλάρα ενηλικιώνεται από την πρώτη κιόλας πράξη εξαφανίζοντας το παιδικό παραμύθι του Ε.Τ.Α. Hoffman «Ο Καρυοθραύστης και ο Βασιλιάς των Ποντικών», στο οποίο βασίστηκε ο Λέβ Ιβάνωφ για την χορογραφία το 1892, μετατρέποντας το σε μια ερωτική ιστορία για εφήβους και άνω. Αποτέλεσμα μαζί με το παραμύθι εξαφανίζονται και οι ποντικοί, στους οποίους είχαμε συνηθίσει, και τη θέση τους παίρνουν στρατιώτες και ένα pas des deux από την «Εισαγωγή – Φαντασία Ρωμαίος και Ιουλιέτα». Ούτε λόγος δε για χώρα των ζαχαρωτών και Ζαχαρένια Νεράιδα (τα γλυκά βλάπτουν). Το ταξίδι με κάποιες αλλαγές πραγματοποιείται  στην Β’ Πράξη με την απαγωγή της Κλάρας από τον κακό εδώ νονό της Ντροσελμάγιερ που σκοτώνεται στο τέλος από τον αγαπημένο της Κλάρας, πρίγκιπα Αλεξέι. Και ακολουθεί το «Happy End» με τον γάμο τους. ‘Όμως το Χριστουγεννιάτικο δέντρο είναι στην θέση του και οι αγαπημένες μελωδίες του Πιότρ ‘Ιλιτς Τσαϊκόφσκι για το τρίτο και τελευταίο του μπαλέτο επίσης. Παράλληλα υπάρχουν πύργοι και βασιλιάδες ακόμα και η μεταλλαγμένη Νεράιδα του Βορρά.

            Παρόλ’ αυτά που μας ξενίσανε και μας προβλημάτισαν, η άποψη του Τζανέλλα έχει ενδιαφέρον και πολλά πλεονεκτήματα. Αφαιρει όλα τα κουραστικά παντομιμικά στοιχεία της πρώτης πράξης, δίνει μια καινούρια σύγχρονη πνοή κι έναν ελκυστικότερο ρυθμό σε όλο το μπαλέτο ξεσκονίζοντας κυριολεκτικά τα κατάλοιπα του χρόνου. Η σκηνοθετική και χορογραφική προσέγγιση είναι δουλεμένη με αγάπη στην παραμικρότερη λεπτομέρεια και συμβάλλει μαζί με τα εξαιρετικής ομορφιάς σκηνικά και κοστούμια του Κριστόφ Κρέμερ στην λαμπρότητα του θεάματος.

            Η Ευριδίκη Ισαακίδου (Κλάρα) και ο Αλεξάντερ Νέσκωβ (Αλεξέι), ενσάρκωσαν με άψογο στυλ και χαρούμενη διάθεση το ζεύγος των ερωτευμένων όπως χόρεψαν αντίστοιχα η Νατάσα Σιούτα με ιδιαίτερη χάρη και με επιδεξιότητα ο Ιγκόρ Σιάτζκο στην Γ’ διανομή.  Σύσσωμο το Μπαλέτο (και κυρίως οι χορεύτριες) επιβλήθηκε με την σωστή αντίληψη ομορφιάς της φόρμας και του μέτρου. Διακρίθηκαν επίσης οι Αιμιλία Γάσπαρη (Νεράιδα του Βορρά), Σταυρούλα Καμπουράκη (Ιταλικό Χορό) και με την Μάνια Καραβασίλη (Χιονονιφάδες).

Μπαλέτο Όπερας Λυών στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

            Ο χρόνος, η βία, η μοναξιά και πάνω απ’ όλα η αδυσώπητη ανάγκη για ελευθερία συγκεντρώνονται στο τρίπρακτο μπαλέτο του Τσέχου. Γίρζυ Κύλιαν «One of a Kind” δημιουργία 1998, που παρουσιάστηκε στην αίθουσα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής 8-10 Νοεμβρίου. Στο φαλακρό, ανάλγητο τοπίο του Atsushi Kitagawata και κάτω από τους ήπιους νυστακτικούς ήχους ηλεκτρονικής μουσικής του Brett Dean κ.α., καθώς και του τσελίστα Pieter Wispelwey, σε ζωντανή παρουσία μπροστά στο αριστερό της σκηνής, μια χορεύτρια αρχίζει να ξεχωρίζει ανάμεσα στις ανθρώπινες φιγούρες που κυκλοφορούν μεμονωμένα και συμπτωματικά ενώνονται για λίγο σε καινοφανείς, παράδοξους σχηματισμούς. Η ίδια χορεύτρια, κεντρικό πρόσωπο σε όλη τη διάρκεια του έργου, επιδεικνύει την αποφασιστικότητα και το δυναμισμό της να παραμείνει στο προσκήνιο σαν σύμβολο της δύναμης του ασθενούς φύλου.

            Στην δεύτερη πράξη το βιολοντσέλο πάντα αριστερά, τώρα επάνω στη σκηνή ζωντανεύει ήχους πιο ρυθμικούς. Τα σώματα των χορευτών πάλλονται. ‘Ένα κουαρτέτο προβάλλει την ευρηματικότητα και τη σύμπνοια της εκτέλεσης των θαυμάσιων κινητικών επινοήσεων του Τσέχου χορογράφου. Συνεχείς έλξεις και βίαιες απωθήσεις σχηματίζουν ένα ποικιλόμορφο πεδίο συγκρούσεων με ταχύτατες εναλλαγές που αποδεικνύουν την εξαιρετική χορευτική παιδία των μελών του μπαλέτου της Λυών.

            Μια τεράστια κροσσωτή κουρτίνα με τον βιολοντσελίστα φωτισμένο πίσω από αυτήν συνθέτει το σκηνικό του τρίτου μέρους, χωρίζοντας τη σκηνή στα δύο κι αφήνοντας την ελευθερία στους χορευτές να μπαινοβγαίνουν με άνεση. Στο προσκήνιο τώρα κυριαρχούν 2 ζεύγη με κινήσεις απότομες, γοργές σαν ξεσπάσματα βίας και οργής μιας συσσωρευμένης αγανάκτησης. Ωστόσο παρ’ όλα αυτά και παρά την έντονη ρυθμική μουσική που δεσπόζει, ένας διάχυτος λυρισμός που ολοκληρώνεται με το εξαιρετικό σόλο της χορεύτριας υποταγμένης στη μελωδία, φέρνει το έργο σε μια πλήρη αριστουργηματική ολοκλήρωση με μόνο μειονέκτημα τη μεγάλη διάρκεια της πρώτης πράξης.