Φεστιβάλ Αθηνών Μπαλέτα Όπερας Περμ, Sasha Waltz

          

 

       Με την παράσταση του Μπαλέτου της Όπερας Περμ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 12 Ιουλίου, το Φεστιβάλ έφτασε και για φέτος στην κορύφωση του σηματοδοτώντας μια από της σπουδαιότερες επιτυχίες του. Η συνεργασία του Μπαλέτου Πέρμ με την MusicAeterna, κάτω από τη διεύθυνση του Θεόδωρου Κουρνετζή, αξιοποίησε ιδανικά τα δυό δημοφιλή έργα του Ίγκορ Στραβίνσκυ τον «Πετρούσκα» και «Οι Γάμοι». ‘Ήταν από εκείνες τις σπάνιες στιγμές που το θέαμα και τα ακούσματα λειτούργησαν τόσο άρτια χαρίζοντας μας μια υψηλής στάθμης αισθητική αντίληψη.         

            Από τις πρώτες ρηξικέλευθες για την εποχή χορογραφικές δημιουργίες του Μιχαήλ Φοκίν (1911) για τα Ρωσικά Μπαλέτα, ο κούκλος με τα ανθρώπινα συναισθήματα ερμηνεύτηκε μοναδικά από τον Βασλάβ Νιζίνσκι, προσδίδοντας του μια απόλυτα ισορροπημένη κωμικοδραματική μορφή. Στην πρόσφατη χορογραφία του Νικολό Φόντε, που είδαμε στην αίθουσα Τριάντη, ήταν αισθητή η σχεδόν παντελής μεταμόρφωση του έργου σε ένα ευφάνταστα νεοκλασικό σύγχρονης μορφής δημιούργημα. Με άρρηκτη  τη σχέση μεταξύ χορού και μουσικής εκτιμήσαμε τα ρυθμολογικά και δραματουργικά στοιχεία που μεταφράζονταν σε κινήσεις που αποπνέανε άλλοτε μια αυθόρμητη παιδικότητα και άλλοτε συναισθήματα τρυφερότητας και θλίψης. Άριστοι ο Ντένις Τολμάζοφ (Πετρούσκα) και η Ναταλία Ντομράτσεβα (Μπαλαρίνα), επικεφαλής ενός εξαιρετικά γυμνασμένου corps de ballet.

            Ιστορικής σημασίας πια «Οι Γάμοι», που πρωτοχορογράφησε η Μπρονισλάβα Νιζίνσκι το 1923, παρουσιάστηκαν εδώ στην αριστοτεχνικά δουλεμένη πρόταση του Τσέχου Γίρζι Κύλιαν, αποκαλύπτοντας τον εκπληκτικής ευρηματικότητας δημιουργό ενός μνημειακού έργου. Μέσα σ’ ένα πολύ χαρακτηριστικό σκηνικό χωριάτικου σπιτιού του John Macfarlane, εισβάλλουν οι καθηλωτικής δεινότητας χορευτές του συγκροτήματος κρατώντας απ’ την αρχή ως το τέλος τους έντονους ρυθμούς μέσα σε μια πλούσια κινησιολογική γλώσσα. μεταφέροντας στο θεατή όλη αυτή τη δυναμική ενέργεια μουσικής και κίνησης που παρακολουθεί εκστατικός. Έξοχη σαν 'Νύφη' η Άννα Ποϊστόγκοβα με εξαιρετικό 'Γαμπρό' τον Ιβάν Ποροσίν.

            Τη Σάσα Βάλτς πρωτοθαυμάσαμε πριν μερικά χρόνια στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Η δεύτερη επίσκεψη τώρα της σαραντεννεάχρονης Βερολινέζας και πάλι στο πλαίσιο του Φ. Α. με το έργο  “Continu” άφησε κάπως χλιαρότερες εντυπώσεις, Στο σχεδόν γεμάτο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού στις 11 Ιουλίου, η κόρη του Γερμανού αρχιτέκτονα με το έργο της αυτό των αντιπαραθέσεων άσπρο – μαύρο, καλό – κακό, έδωσε ένα δείγμα απόλυτης γνώσης κατανομής του σκηνικού χώρου τον οποίο κατέλαβε η ομάδα της. Μετά από έναν ιδιαίτερα καλαίσθητο πρόλογο με χορευτές στα κουφώματα του Ηρωδείου οι είκοσι δύο καλογυμνασμένοι χορευτές ενεργοποιηθήκαν στις καλά μελετημένες ομαδικές η μεμονωμένες συγκρούσεις του «μαύρου» ακολουθώντας τους έντονους μουσικούς ήχους των Ξενάκη, Edgar Varese, Claude Vivier και Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ. Λιγότερο εντυπωσιακοί οι σχηματισμοί του «άσπρου» οδήγησαν σ’ ένα πιο χαλαρό τέλος.

Φεστιβάλ Αθηνών Δημήτρης Παπαϊωάννου «Πρώτη Ύλη»

Όπως ήταν αναμενόμενο το φετινό Φεστιβάλ Αθηνών δεν εντυπωσίασε με τρανταχτά ονόματα και μεγάλα σχήματα. Υποτασσόμενο στους νόμους της λιτότητας περιορίστηκε κυρίως στο θέατρο, με δεσπόζοντα ελληνικά ονόματα και μικρότερου βεληνεκούς ομάδες. Παρόλα αυτά έμεινε αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού και αθρόα η προσέλευση του στο νεανικό γεμάτο σφρίγος προσκλητήριο του Γιώργου Λούκου, του διευθυντή του Φεστιβάλ, που έδωσε καινούρια πνοή και υπόσταση, παρεκκλίνοντας από τους αρχικούς στόχους, σ’ ένα θεσμό που εδραιώθηκε με ονόματα όπως της Μαρίας Κάλας και του Δημήτρη Μητρόπουλου 57 χρόνια πριν.

            Παρακάμπτοντας βιαστικά την αντιμιλιταριστική παράσταση «Όλα Καλά» του ήδη γνωστού μας Γάλλου Αλάιν Μπυφάρ, που παρακολουθήσαμε στις 29/6 στην Πειραιώς 260, μην αποκομίζοντας κάτι το καινούριο (σημασία δεν έχει μόνο τι λέει κανείς αλλά πώς το λέει), και σε αναμονή των εμφανίσεων της Σάσα Βαλτς και του Μπαλέτου της ‘Οπερας Περμ, θ’ αναφερθούμε στην «Πρώτη Ύλη» (3/7) του Δημήτρη Παπαϊωάννου. στην Πειραιώς 260.

            Σ’ ένα μακρύ διάδρομο του τεράστιου χώρου Α που έβραζε από την ζέστη, μία λεπτή μαυροντυμένη φιγούρα αρχίζει να κινείται. Παρά τον ντενεκέ των σκουπιδιών που κρατάει στον ώμο κρύβοντας το κεφάλι, το αργό άνοιγμα των ποδιών με το πάτημα στη φτέρνα και τη μύτη του παπουτσιού ψηλά παραπέμπει στον αναγνωρίσημο βηματισμό του Δημήτρη . Κάθε τόσο παίρνει απ’ τον τενεκέ μια άμορφη μάζα σαν πλαστελίνη (η πρώτη ύλη;) την ρίχνει χάμω και την πατάει, παραπέμποντας μας κάπως στο Δευκαλίωνα. Σε λίγο το ολόγυμνο σώμα ενός νέου, του Tadeu Liesenfeld, παίρνει σάρκα δίπλα του. Από κει κι έπειτα αρχίζει ένας κουραστικός πρόλογος με τις αντιπαραθέσεις των δύο, τα παιχνιδίσματα μέσα κι έξω από το πλαίσιο ενός τελάρου για να κορυφωθεί η παράσταση στις εξαιρετικής αισθητικής ομορφιάς αγαλματώδεις στάσεις του νεαρού Βραζιλιάνου,  με τις τέλειες αναλογίες του κορμιού, μπροστά από ένα πανό. Εδώ είναι ο πραγματικός Παπαϊωάννου που γνωρίζουμε: ο εφευρετικός, ο τελειομανής με το αλάθητο αισθητικό κριτήριο και το μοναδικής ποιότητας προσωπικό στυλ. Οι σκηνές εκτυλίσσονται αυστηρά δομημένες ακόμα κι όταν ο δημιουργός περιβρέχει με το λάστιχο τον εντελώς απαθή σε έκφραση Tadeu (μακάρι να μας έριχνε κι εμάς λίγο νερό), μέχρι την τελική λύτρωση μετά το πλήθος των συμβολισμών. Είναι άραγε μια πρόκληση για βαθύτερους στοχασμούς; Μια έρευνα της κρύφιας υπόστασης μας; Ένα πλησίασμα και μια αναζήτηση του άλλου; Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου  μας καλεί να συμμετάσχουμε, στις μύχιες σκέψεις του σιωπηλά προβάλλοντας τα ερωτήματα μέσ’ από το γυμνό ατίθασο σώμα.

Η Λυρική στην Ρωμαϊκή αγορά

Λίγο πριν απ’ την πανσέληνο στις 30/6 ο μαγικός χώρος της Ρωμαϊκής Αγοράς πλημμύρισε από τους θιασώτες μουσικής και χορού σ’ ένα συνδυασμένο πρόγραμμα που επιμελήθηκε ο Ρενάτο Τζανέλλα, ο καλλιτεχνικός διευθυντής  της Λυρικής, χορογραφώντας τα κονσέρτα για πιάνο του Β. Α. Μότσαρτ στο πρώτο  μέρος και το «Αυτοκρατορικό» του Λ. Β. Μπετόβεν στο δεύτερο. Την ορχήστρα της Ε.Λ.Σ. διηύθυνε ο Ηλίας Βουδούρης με τον Δημήτρη Τουφεξή στο πιάνο.

            Θα ‘ταν μία πραγματικά αξέχαστη βραδιά αν ο παράγοντας της περιορισμένης ορατότητας, όπως συμβαίνει στην επίπεδη και όχι αμφιθεατρική διάταξη των καθισμάτων, δεν υπεισέρχετo περιορίζοντας την καθαρότητα της σκηνικής εικόνας. Απ’ ότι μπορέσαμε να εκτιμήσουμε ο Ντανίλο Ζέκα ερμήνευσε με συνέπεια το σολιστικό του adagio από το κονσέρτο του Μότσαρτ, προσδίδοντας συνοχή στην μουσικότατη χορογραφία του Τζανέλλα. Απλά θα τον προτιμούσαμε με παπούτσια παρά ξυπόλυτο όπως θα ταίριαζε περισσότερο στο νεοκλασικό στυλ του χορού.

            Το στοιχείο της έντονης μουσικότητας, κυρίαρχο στις χορογραφικές προτάσεις του Τζανέλλα, αναδείχτηκε θριαμβευτικά και στο μπετοβενικό κονσέρτο με το σύνολο του μπαλέτου σε δράση κι αν εξαιρέσουμε κάποιες επαναλήψεις τα σώματα των χορευτών ανταποκριθήκαν με θέρμη στους ποικιλόμορφους καλαίσθητους σχηματισμούς.

            Ιδιαίτερα καθηλωτικές οι ικανότητες που διαθέτουν οι χορεύτριες έναντι των ανδρών χορευτών μας χάρισαν απολαυστικές στιγμές ιδίως στα pas de deux όπως με τη Σταυρούλα Καμπουράκη σε σχεδόν ακροβατικά θεαματικά σηκώματα υποστηριζόμενη από τον Αλεξάντερ Νέσκωβ, την επιβλητική Μαρία Κουσουνή με τον Βαγγέλη Μπίκο, την γοητευτική Αιμιλία Γάσπαρη  με τον Iγκόρ Σιάτζκο, την χαριτωμένη Ευριδίκη Ισαακίδου με το Στράτο Παπανούση, την έμπειρη με ξεκάθαρη κίνηση Αλίνα Στεργιανού συνοδευόμενη  από τον Γιώργο Βαρβαριώτη. Δεκατέσερα ακόμα άξια ζευγάρια πλαισίωσαν τους παραπάνω χαρίζοντας σε όλους ένα πλούσιο θέαμα.