«Peeping Tom» στο Ελληνικό Φεστιβάλ

Λες και είχαν εμάς κατά νου το ζεύγος του Γάλλου Φρανκ Σατιέ και της Αργεντινής Γαβριέλα Καρίζα, δημιουργών της χοροθεατρικής κολεκτίβας. «Peeping Tom», με έδρα τις Βρυξέλλες, όταν συνέλαβαν την ιδέα του «A louer» ( εvoικιάζεται), που παρουσίασαν στο Ελληνικό Φεστιβάλ, στην Πειραιώς 260, ( 12-14/6). Το να ηδονίζεται κανείς παρακολουθώντας από τη χαραμάδα της ζωής τις τραγικές ή θλιβερές πτυχές της είναι ένα είδος μαζοχιστικής ευχαρίστησης. Κι αυτό ακριβώς κάνουν οι «Peeping Tom». Τους πρωτογνωρίσαμε πριν επτά χρόνια στο Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας με το αδυσώπητο «Salon», έργο εντυπωσιακά ρεαλιστικό που η σκληρότητα των σκηνών του στην απεικόνιση της ανθρώπινης φθοράς στο πέρασμα του χρόνου με παράλληλη την ακραία χορευτική δεξιοτεχνία των χορευτών άφησε βαθιά τα ίχνη του μέσα μας.

Στο ίδιο παρακμιακό κλίμα εκτυλίσσεται και η τωρινή υπόθεση. Με επίκεντρο μια τραγουδίστρια που χάνει σταδιακά την φωνή της δημιουργείται ένας κόσμος παραισθήσεων, ένας κόσμος σουρεαλιστικός, εξωπραγματικός όπου τα πάντα αλλάζουν δημιουργώντας τον πανικό. Όλα ενοικιάζονται η ξεπουλιούνται. Εντυπωσιακή η πρώτη σκηνή, στο μισόφωτο μιας αίθουσας που θα μπορούσε να ναι σπιτιού η θεάτρου με τα έπιπλα καλυμμένα με άσπρα πανιά, η είσοδος μιας γυναίκας που ξεσκεπάζει απότομα τον καναπέ έχει σαν αποτέλεσμα να ξεπεταχτούν από κάτω χορευτές σαν πραγματικά ποντίκια ή κατσαρίδες. Η δράση συνεχίζει να εξελίσσεται με κωμικοτραγικά απρόοπτα, εισόδους εξόδους των χορευτών και ηθοποιών με διάχυτη στο βάθος μια αίσθηση θλίψης και ανασφάλειας που δεν αναιρείτο από τα στριφογυρίσματα και  τα πρωτόφαντα σωματικά επιτεύγματα του λαστιχένιου χορευτή. Όσο όμως κι αν η δράση βάδισε στα γνωστά πρότυπα της ομάδας με τις πάντα ενδιαφέρουσες προτάσεις υπήρξε μια σκοτεινή μονοτονία με αρκετά κενά στην πορεία που μας έκανε να νοσταλγήσουμε την ακμαιότητα και την εφευρετικότητα του Σαλονιού.

Μίρκα Ψαροπούλου

Ομάδα Χοροθεάτρου 'Υψιλον

Τι άραγε θέλει να μας πει η Αγγελική Στελλάτου της ομάδας ‘υψιλον με την παράσταση της «μικρές ζωές» ή «το σώμα που κατοικώ », στο θέατρο του νέου κόσμου; Ότι και νάταν αυτό που ο καθένας από τους θεατές μπορούσε να ερμηνεύσει με τη δική του αντίληψη η σημαντική αυτή χορογράφος και χορεύτρια το έδωσε μέσα σε μιά ώρα μ’ενα τρόπο θαυμαστό όσο και πρωτότυπο.

Στην παντελώς άδεια από κάθε σκηνικό σκηνή δύο σκηφτές φιγούρες αναδιπλώνονται αργά με απαράλλαχτες ταυτόσημες κινήσεις κρατώντας πάντοτε το κεφάλι προς τα κάτω με το πρόσωπο να καλύπτεται από κοντά σγουρά μαλλιά, γκριζόμαυρα της μιάς, ξανθοκόκκινα της άλλης. Συντονισμένες στους μαλακούς ήχους ηλεκτρονικής μουσικής συμπλέουν πανομοιότυπα, αρμονικά, καταλαμβάνοντας το χώρο δίχως σταματημό. Τα χέρια ανοιγοκλείνουν σε ευρηματικούς σχηματισμούς ενώ το σώμα ακολουθεί έναν λικνιστηκό ρυθμό που συναρπάζει το βλέμμα. Μιά ξαφνική μεταβολή οδηγεί σε νέα κατεύθυνση κι όλα αυτά με μιά εκπληκτική ακρίβεια σ’ ένα σιαμαίο δέσιμο δίχως άγγιγμα.

Κάποια στιγμή ο πολύ καλά μελετημένος φωτισμός αλλάζει. Οι δύο υπάρξεις με τα μαύρα ολόσωμα καλσόν σκύβουν, σηκώνονται κι αποκαλύπτουν τελικά το πρόσωπο τους. Μέσα σε καταιγισμό χειροκροτημάτων, η Αγγελική Στελλάτου με την Ιωάννα Αποστόλου έδωσαν ένα μοναδικό ρεσιτάλ χορευτικής σύμπνοιας και περίτεχνου σχεδιασμού.

Οι παραστάσεις θα συνεχιστούν έως το τέλος του Μαΐου.

Αγγελόπουλος, Καραΐνδρου και Τζανέλα

Το σκέφτηκα όταν τον πρωτογνώρισα πριν από τρία χρόνια (είχα ήδη υπόψη μου τη δουλειά του), στο Φεστιβάλ Αιγαίου, στη Σύρο, πόσο θα ταίριαζε στη Λυρική ο χαμογελαστός, ενθουσιώδης αυτός μεσογειακός Ευρωπαίος, με τη φιλική προσέγγιση και το πληθωρικό ταλέντο. Και δεν βγήκα γελασμένη. Σήμερα ο Ρενάτο Τζανέλα, καλλιτεχνικός διευθυντής του μπαλέτου της ΕΛΣ, αναγνωρίζεται ως ο άνθρωπος που εμφύσησε νέα πνοή στους χορευτές, που τους αξιολόγησε σωστά, που τους πρόσφερε τις ευκαιρίες που αναζητούσαν. Σ’ εμάς, το κοινό, πρόσφερε την αγαλλίαση μιας ακόμα επιτυχίας. Το «Ταξίδι στην αιωνιότητα».

Ακολουθώντας τους μυστικούς δρόμους της ψυχής, αυτούς που γνώριζε τόσο καλά ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, και εμπνεόμενος από τη
μουσική της Ελένης Καραΐνδρου (εδώ που τα λέμε, ποτέ δεν την είχαμε ακούσει πιο ταιριαστά), ο χορογράφος Τζανέλα βυθίστηκε στις δικές του ευαίσθητες χορδές και άντλησε τις δικές του εικόνες γεμάτες ομορφιά, νοσταλγία και θλίψη. Στο δικό του ταξίδι, οκτώ εμβληματικά ζευγάρια βιώνουν έντονες συναισθηματικές καταστάσεις. Απώλειες αγαπημένων, ξεριζωμούς, μεταναστεύσεις. Φορτισμένα συγκινησιακά κινούνται ομαδικά ή κατά ζεύγη ακολουθώντας τους μουσικούς ρυθμούς σε μια ατέρμονη πορεία προς ένα ομιχλώδες άγνωστο κι οι φιγούρες τους αντανακλώνται στους καθρέφτες του συμβολικού σκηνικού της Κατερίνας Αγγελοπούλου.

Μας ξαφνιάζει πόσο απόλυτα έπιασε ο χορογράφος το πνεύμα και το βάθος σκέψης των Αγγελόπουλου – Καραΐνδρου. Πόσο το δημιουργικό του ταλέντο τα μεταμόρφωσε σε κίνηση γλαφυρή, πειστική, περίτεχνη, παρασύροντάς μας στους στροβιλισμούς τού βαλς ή τα ανθρώπινα δρώμενα. Ακόμα περισσότερο όμως μας εντυπωσιάζει η ανταπόκριση των χορευτών στο κάλεσμα. Εξαιρετικοί όλοι, έδωσαν ο καθένας την ιδιοσυγκρασιακή του ερμηνεία υποταγμένη στο σύνολο. Με επικεφαλής έναν ανανεωμένο ιδανικό Στράτο Παπανούση, τους Μ. Κουσουνή – Β. Μπίκο, Ε. Ισαακίδου – Α. Νέσκοβ, Χ. Μακρίδου – Ν. Ζέκα κ.ά., πρόβαλαν τον καλύτερο εαυτό τους. Οι παραστάσεις θα συνεχιστούν έως τις 20 Μαρτίου.

Μίρκα Ψαροπούλου

Ομάδα «Kι όμως Kινείται» στου Κακογιάννη

            Ποιος θα το ‘λεγε πως ένα μάθημα αστροφυσικής θα γινόταν χορευτική παράσταση. Κι όμως έγινε κι αυτό. Για τέσσερις βραδιές 21-24 Φεβρουαρίου στο φιλόξενο θεατράκι του ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης η χορευτική ομάδα «κι όμως κινείται» μετεωρίστηκε, στροβιλίστηκε, κρεμάστηκε από ψηλά, επί μιάμιση περίπου ώρα, αποτυπώνοντας κατά το δυνατόν τις περιγραφικές απεικονίσεις των επιστημονικών αφηγημάτων σχετικά με το διάστημα του Δημήτρη Αποστολάκη, από το μουσικό σχήμα Χαϊνηδες, το οποίο και συμμετείχε ενεργά επί σκηνής.

            Στέρεο, ευέλικτο και συμβολικό το μοναδικό μετακινούμενο σκηνικό αντικείμενο, τρία κοντάρια ενωμένα χιαστί, χρησίμεψε σαν κύρια βάση, πάνω και γύρω από την οποία κινήθηκαν άλλοτε με τέλεια σύμπνοια σε καλά μελετημένους σχηματικούς όγκους και άλλοτε ανεξάρτητα οι έξη (3 αγόρια, 3 κορίτσια), αξιοθαύμαστοι χορευτές- ακροβάτες (ανάμεσα τους ο Ερμής Μαλκότσης κι ο Bentancor Camilo, υπεύθυνος και για τη σκηνογραφία) ταξιδεύοντας μας στα μυστήρια του σύμπαντος από την μεγάλη έκρηξη στις χορδές, τα μποζόνια, τις μαύρες τρύπες. «Το σωματίδιο του Θεού» όπως ονομάστηκε το έργο, έμπνευση του Δ. Αποστολάκη, ο οποίος ως ερευνητής παρακολούθησε στη Γενεύη στο CERN τα πειράματα της 4/7/2012, μπορεί να μην μας έδωσε τις απαντήσεις που διαρκώς ο άνθρωπος αναζητά. Μας προσέφερε όμως μια πρωτότυπη κι ενδιαφέρουσα ερευνητική ματιά στα θέματα που μας απασχολούν (με μόνο αρνητικό στοιχείο την μακρά κάπως διάρκεια της ομιλίας) και βέβαια το μερίδιο του θεάματος απρόσμενου και συναρπαστικού, καλοστημένου, σε σκηνοθεσία και χορογραφία των ίδιων των χορευτών που τους αξίζει ένα εύγε.

Ο «Ροντέν» του ‘Αιφμαν

                Κάποτε ήταν ο γαλλοεβραίος Μωρίς Μπεζάρ. Σήμερα είναι ο ρωσοεβραίος Μπόρις Άιφμαν. Οι δύο χορογράφοι που τον μεν πρώτο λάτρεψαν και τον δεύτερο αρχίζουν να λατρεύουν σήμερα οι συμπατριώτες μας. Κάτι στον ψυχισμό τους και κατ΄ επέκταση στο έργο τους αγγίζει την ψυχοσύνθεση των δικών μας και όχι μόνο. Αυτή η ανησυχία, η πρωτοπορία, το πάθος στη δημιουργική τους έκφραση ταιριάζει στο χαρακτήρα μας.

                Τον εξηνταεπτάχρονο σήμερα ‘Αιφμαν, μια σύνθετη χαρισματική προσωπικότητα ,γνώρισα στην πρώτη του επίσκεψη στο Μέγαρο Μουσικής με την «Κόκκινη Ζιζέλ», τη δραματική ιστορία της χορεύτριας ‘Ολγας Σπεσίβτσεβα, κι ενδιαφέρθηκε πολύ όταν του είπα πως ο άνδρας της Μπόρις Κνιάζεφ, είχε διδάξει από το 1960 έως τα 1965 στη Σχολή Μπαλέτου που είχα τότε. Στην τρίτη του αυτή επίσκεψη στην αίθουσα Τριάντη, μετά την «Άννα Καρένινα», γνωρίσαμε μια άλλη πτυχή του χορογράφου. Την ενασχόληση του με το δραματικό ρεαλισμό, τόσο πλούσιου σε κίνηση του έργου του Αύγουστου Ροντέν και της τραγικής ερωτικής του σχέσης με την επίσης γλύπτρια, ισότιμης καλλιτεχνικά ιδιοφυίας όπως πολλοί εικάζουν, Καμίγ Κλωντέλ, αδελφής του συγγραφέα Πώλ Κλωντέλ. Κι όμως στην ιστορία της τέχνης κυρίαρχο εμφανίζεται το όνομα του Ροντέν με τους Αστούς του Καλαί, το Φιλί κ.α., ενώ της Καμίγ μετά τη δεκαπεντάχρονη καλλιτεχνική κι ερωτική συνεργασία τους καταποντίζεται στο άσυλο ψυχοπαθών που την έκλεισε η οικογένεια της.

                Μέσα στο άσυλο ξεκινά και το μπαλέτο του «Ροντέν» (2011), κι εκεί το τελειώνει ο ‘Αιφμαν, αφού περάσει από τα θαυμάσια χορευτικά συμπλέγματα με της συναρπαστικές φωτοσκιάσεις, τα ευρηματικά, έξω από κάθε φαντασία στιγμιότυπα της δημιουργίας των γλυπτών και τα σπαραχτικά pas de deux έρωτα και μίσους των πρωταγωνιστών. Η εξπρεσιονιστική μπαλετική κίνηση σε ακραίες εξωπραγματικές εκφάνσεις αφήνει γι άλλη μια φορά τη σφραγίδα της σ’ ένα έργο ξεχωριστό απόρροια ενός μέγιστου της θεατρικοχορευτικής τέχνης.

Ο Σικελικός Εσπερινός

                Κάποιοι είπανε κρίμα που από τις οκτώ προγραμματισμένες παραστάσεις του Σικελικού Eσπερινού, λόγω της απεργίας των τεχνικών της Λυρικής, πραγματοποιήθηκαν στην αίθουσα Τριάντη μόνο οι μισές (24-27/1). Κι εγώ λέω, πάλι καλά που πρυτάνευσε η λογική δίνοντας μας την δυνατότητα να απολαύσουμε το συναρπαστικό αριστούργημα του Βέρντι σε μια από τις θεαματικότερες μορφές του (εξαιρουμένων των σύγχρονων κουστουμιών της Κάρλα Ρικόττι) στην συμπαραγωγή του με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Και μένουμε με την ελπίδα της επανάληψης την επόμενη σεζόν.

            Από της ευτυχέστερες συγκυρίες η παρουσία του Ρενάτο Τζανέλλα στη θέση του διευθυντή του Μπαλέτου της ΕΛΣ, ο οποίος ανέλαβε και τη σκηνοθεσία του έργου συνδυάζοντας την αρμονικά με τα συνεχή επιτυχημένα χορογραφικά εμβόλιμα. Έχοντας μελετήσει σε βάθος το ιστορικό γεγονός της εξέγερσης  του 1282, επί κατοχής της Σικελίας από τα γαλλικά στρατεύματα, ο Τζανέλλα πλέκει έντεχνα το χορό μεσ’ από την δραματικότητα της υπόθεσης που δημιουργεί ένα κάδρο βίας μέσα στο οποίο εξελίσσεται η ερωτική ιστορία. Ευθύς εξαρχής η εμφάνιση των τριών χορευτριών δίνει την αίσθηση ότι αποτελούν πρόσωπα του έργου στα οποία προστίθενται σταδιακά και άλλα μέλη του μπαλέτου ανάμεσα στους τραγουδιστές δίνοντας έμφαση με τη δυναμικότητα και την ορμή της παρουσίας τους στη θεαματικότητα του συνόλου. Εδώ ο χορογράφος αξιοποιεί ευεργετικά για την όπερα τις ιδέες που πρωτοφάνηκαν στον «Φάουστ» του πριν δύο περίπου χρόνια, δημιουργώντας κυρίως μεγάλα σχήματα με ομαδικές ερμηνείες, απ’ όπου ξεχωρίζουν και κάποιοι σολίστ ή ντουέτα διατηρώντας καθ’ ολοκληρία την ένταση της δραματικής έκφρασης. Φόνοι, βιασμοί, απαγωγές, εορτασμοί, προβλήθηκαν με πειστικότητα από ένα αξιοθαύμαστα ζωντανό μπαλέτο όπως λίγες φορές το χουμε ζήσει. Εξαιρετικής φινέτσας στην Γ’ πράξη τα 3 ζεύγη των «Γάλλων» χορευτών, Ε. Ισαακίδου – Α. Νέσκωφ, Ν.Σιούτα –Ι.Σιάτζκο, Α.Στεργιανού –Γ.Βαρβαριώτη, σε αντιπαράθεση με την επιδιωκόμενη ορμητικότητα των «Σικελών», Α. Γάσπαρη, Μ. Κουσουνή, Ν. Ζέκα, Σ. Παπανούση. Στους Τζανέλλα –Κάλτσου χρωστάμε και τους θερμούς γλυκύτατους Μεσογειακούς φωτισμούς. Απόλυτα ταιριαστό το ευέλικτο αψιδωτό σκηνικό ( α λα Ντε Κίρικο) του Αλεσσάντρο Κάμερα, ευρηματικά ευμετάβλητο υπακούοντας στης ανάγκες του έργου.

Η Ωραία Κοιμωμένη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

                Ήταν η πιο όμορφη προσφορά του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών με την εταιρία ΕΛΒΑ για τις μέρες των Χριστουγέννων (14-30/12). Οι 22 παραστάσεις της «Ωραίας Κοιμωμένης με το Μπαλέτο του Κρεμλίνου στην αίθουσα Τριάντη υπήρξαν η κορυφαία εορταστική εκδήλωση στους τελευταίους ζοφερούς χρόνους της καταπιεσμένης μας ύπαρξης σ’ αυτόν τον πλανήτη που μας έκανε να ξεχαστούμε κάπως μέσα στην ανακουφιστική ευδαιμονία της τέχνης και του παραμυθιού. Το σπουδαίο αυτό Μπαλέτο, απαύγασμα του κλασικισμού του Μάριου Πετιπά, μας κρατάει συντροφιά από το 1890, που πρωτοπαρουσιάστηκε στο θέατρο Μαριίνσκι της Αγίας Πετρούπολης, ενώ ατυχώς «ο Καρυοθραύστης» που χορογράφησε ο βοηθός του Πετιπά Λεβ ΙΒάνοφ, 2 χρόνια μετά και ανέβασε η Λυρική μας Σκηνή τις ίδιες αυτές ημέρες δεν αξιώθηκε να πραγματοποιήσει παρά ελάχιστες παραστάσεις λόγω…. της εορταστικής απεργίας του προσωπικού!

                Είναι άξιο θαυμασμού πως ένα μπαλέτο, όσο λαμπρό, μετά από τόσα χρόνια ατέλειωτων επαναλήψεων , με τις variations του απαρεγκλίτως μέσα στα προγράμματα διαγωνισμών χορού, ουδόλως αφήνει στο θεατή την αίσθηση του χιλιοειπωμένου. Οι δε σοφές παρεμβάσεις του Αντρέι Πετρόφ του έδωσαν  καινούρια φρεσκάδα μέσα στην πάντοτε μαγευτική μουσική του Π.Ι. Τσαϊκόφσκι και τα εύστοχα σκηνικά. Εκείνο όμως που θεωρώ επίτευγμα είναι η τόσο δύσκολη συγκέντρωση 10 ζευγαριών πρώτων χορευτών, από τις μεγαλύτερες όπερες, που εναλλάσσονταν στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Η στρατηγική αυτή αναζωπυρώνει το ενδιαφέρον για διαφορετικές ερμηνείες, έτσι μετά την έξοχη Αλίνα Κογιοκάρου για παράδειγμα να θελήσει κάποιος να δει την Ιάνα Σαλενκο, δράττοντας παράλληλα την ευκαιρία να εκτιμήσει για μια δεύτερη φορά την τελειότητα της κομψής τεχνικής του Μπαλέτου του Κρεμλίνου.